Od 21 lutego 2023 roku obowiązują przepisy, które umożliwiają kontrolę trzeźwości pracowników oraz osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy.

Jako pierwszy krok – ważne jest podjęcie decyzji, czy w Państwa firmie jest potrzeba przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników.

Pracodawca, który chce kontrolować trzeźwość swoich pracowników lub osób zatrudnionych, powinien wprowadzić odpowiednie postanowienia w tym zakresie do przepisów wewnątrzzakładowych. Należy je ustalić w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu, gdy w zakładzie pracy nie ma układu zbiorowego lub regulaminu. Pracodawca, który nie wprowadzi takich regulacji, będzie mógł przeprowadzać kontrolę trzeźwości zatrudnionych na ogólnych zasadach, czyli np. za pośrednictwem policji.

Po drugie – należy sprawdzić, czy wprowadzenie wewnątrzzakładowych regulacji dotyczących kontroli trzeźwości jest dopuszczalne.

Zakładowe badania trzeźwości mogą być przeprowadzane tylko wtedy, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo ochrony mienia. Zatem uprawnieni do wprowadzenia przepisów o kontroli trzeźwości pracowników z tych powodów będą np. pracodawcy sektora budowlanego, produkcyjnego, transportowego. Jednak nie każdy pracownik w firmie będzie mógł być poddany takiej kontroli (np. pracownik sprzątający biura, który nie ma w swoich obowiązkach mycia okien czy innej pracy na wysokościach, nie powinien być prewencyjnie kontrolowany).

Następnie należy wprowadzić ustalenia dotyczące kontroli trzeźwości do przepisów wewnątrzzakładowych. Należy też zatem ustalić, kto będzie uprawniony do przeprowadzania badań trzeźwości.

Kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika! Dlatego pracodawca powinien wybrać do kontroli osobę, która potrafi opanować swoje emocje nawet w trudnych sytuacjach.

Kolejno, należy poinformować pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości w zakładzie pracy.

Pracownicy powinni zostać zapoznani z nowymi zasadami kontroli trzeźwości:

• w sposób przyjęty u danego pracodawcy,
• nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem kontroli trzeźwości.

Każdy nowo zatrudniony pracownik również powinien zostać zapoznany z wdrożoną w zakładzie pracy procedurą badania trzeźwości. Trzeba tego dokonać jeszcze przed dopuszczeniem nowego pracownika do pracy. Takie zapoznanie może zostać przeprowadzone poprzez przekazanie procedury do przeczytania lub poprzez przesłanie jej pracownikowi w postaci elektronicznej.

Po spełnieniu powyższych kroków można już rozpocząć przeprowadzanie badań trzeźwości.

Jeżeli pracodawca wdroży we wskazany powyżej sposób kontrolę badania trzeźwości pracowników i osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy, będzie mógł rozpocząć kontrole pracowników w tym zakresie.

• W sytuacji, gdy kontrola trzeźwości wykaże, że pracownik jest trzeźwy – będzie on dopuszczony do pracy, a wynik tego badania nie będzie nigdzie przechowywany.
• W sytuacji, gdy badanie wykaże, że pracownik jest nietrzeźwy – pracodawca nie dopuści do go pracy. W tej sytuacji należy przekazać pracownikowi do wiadomości informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia go do pracy.

Jak wygląda sporządzanie informacji z badania trzeźwości pracownika?

Pracodawca sporządza informację o badaniu: zapisuje datę, godzinę oraz minutę badania trzeźwości, a także wynik wskazujący na stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości. Taką notatkę powinien przechowywać w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania.

Po takich incydentach warto rozważyć skierowanie pracownika na ponowne badanie trzeźwości.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, czyli np. policja.

Z badania trzeźwości policja sporządzi protokół, a następnie przekaże pracodawcy i pracownikowi pisemną informację zawierającą dane pracownika, datę, godzinę i minutę badania oraz jego wynik.

Informację o wynikach badania trzeźwości pracownika otrzymaną od policji należy zamieścić w aktach osobowych.

Warto rozważyć wyciągnięcie konsekwencji wobec nietrzeźwego pracownika

Pracodawca będzie mógł (ale nie będzie musiał) nałożyć na nietrzeźwego pracownika karę porządkową (karę upomnienia, nagany lub karę pieniężną), ale także rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika albo za wypowiedzeniem. Pracodawca będzie mógł zastosować jedną z tych sankcji lub nawet obydwie.